Metodyka nauczania języków obcych u dzieci przedszkolnych

Dlaczego tak wcześnie?

Najnowsze publikacje z zakresu neurodydaktyki sugerują nauczanie języków obcych w jak najwcześniejszym wieku, kiedy umysł dziecka jest najbardziej chłonny, a jego aparat mowy jeszcze nie przyjął ostatecznej formy i gwarantuje idealną wymowę (tzw. native-like). Rozpoczynanie przygody z językiem obcym wcześnie budzi inteligencję werbalną dziecka i sprawia, że szybciej oswaja się ono z tym językiem i ułatwia efektywniejszą naukę w latach kolejnych.

Jak uczy się dziecko?

Dzieci w wieku przedszkolnym większość swojego czasu spędzają na zabawie. Dlatego nauka języka obcego powinna być kreatywną formą zabawy, odwołującą się do pozytywnych emocji, bo tylko takie wspierają proces zapamiętywania. Proces uczenia się języka u małego dziecka, to przede wszystkim rozwój umiejętności słuchania, mówienia i śpiewania. Będąc ze swej natury kinestetyczne dziecko chętnie uczestniczy w zabawach muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych czy teatralnych. Analogicznie do nauki języka ojczystego najpierw rozumie proste polecenia i reaguje na nie, a potem tworzy konstrukcje językowe samodzielnie.

Jaki jest zakres materiału dydaktycznego w pierwszych latach nauki?

Dla komfortu psychicznego dziecka zakres treści nauczania jest mu dobrze znany i dotyczy jego najbliższego otoczenia. Wzmacnia to zarówno jego poczucie wartości jak i gwarantuje pozytywny stosunek do nauki języka obcego. Dziecko uczy się nazywać zwierzęta, pory roku, kolory, części ciała, ubrania, jedzenie, liczyć, opowiadać o popularnych świętach i wydarzeniach, czynnościach i rutynie dnia codziennego, opisywać wygląd, członków rodziny czy nazywać emocje. Dziecko poznaje proste wyrażenia, pytania i zwroty grzecznościowe. Rozumie też sens prostych historyjek opowiadanych lub czytanych, szczególnie gdy są wspierane, rekwizytami, ruchem, mimiką i gestami.

Jak wyglądają zajęcia w przedszkolu?

Schemat zajęć językowych w przedszkolu to zwykle powitanie z piosenką,  rozgrzewka językowa czyli ćwiczenia TPR, prezentacja nowego słownictwa i struktur, praktyka językowa czyli utrwalanie słownictwa i struktur oraz pożegnanie uczniów piosenką.

Na zajęcia dzieci powtarzają rymowanki, proste wierszyki i śpiewają piosenki, które wykorzystują ich predyspozycję do przyswajania języka poprzez ruch i imitację. Dzieciom muzyka ułatwia zapamiętywanie słów ponieważ kojarzą je z melodią. Dodatkowo powtarzalność piosenek gwarantuje dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Dzieciom łatwiej jest zapamiętać nazwy przedmiotów kiedy mogą ich dotknąć, powąchać lub posmakować (integracja multisensoryczna) stąd istota wprowadzenia przez nauczyciela tzw. realiów. Współczesne dzieci to także cyfrowi tubylcy (digital natives), a więc na zajęciach językowych warto korzystać z tabletów, komputerów czy tablic interaktywnych. Dzieci doskonale uczą się przez działanie. Wykonują więc różne prace plastyczne, takie jak wyklejanie, wycinanie, kolorowanie, lepienie, co uwrażliwia je estetycznie i rozwija ich umiejętności psychomotoryczne. 

Jakimi metodami?

Najskuteczniejsze wydaje się być tzw. blended learning czyli zastosowanie różnych metod pracy. Gwarantuje to urozmaicony sposób pracy jak i odwoływanie się do teorii inteligencji wielorakiej, w myśl której inteligencja dziecka podzielona jest na osiem rodzajów ( inteligencja logiczno-matematyczna, werbalna, przyrodnicza , muzyczna, wizualno-przestrzenna, kinestetyczna, interpersonalna i intrapersonalna), które rozwijają się w różnym stopniu i w różnym czasie.

I tak metoda TPR (Total Physical Response) czyli reagowania całym ciałem odwołująca się do inteligencji kinestetycznej, respektuję potrzebę dziecka do ruchu i zabawy. Dzieci słuchają poleceń, następnie obserwują ich realizację, samodzielnie je wykonują a aż są gotowe do wymówienia a nawet zamiany miejsc z nauczycielem.

Metoda komunikacyjna której najistotniejszą cecha jest zadaniowość, zakłada tworzenie sytuacji jak najbardziej zbliżonych do autentycznych sytuacji, w których mogą kiedyś się znaleźć dzieci, np. odgrywanie scenki w restauracji, szkole czy na wakacjach zagranicą.

Metoda Naturalna zwana również “Całkowitym Zanurzeniem” (Total Immersion), która eliminuje całkowicie język ojczysty z zajęć językowych. W ten sposób dzieci stają się otoczone językiem angielskim i zaczynają poznawać świat właśnie w tym języku. Jest to zasadne dla dalszego procesu nauczania, ponieważ dzieci zaczynają w pewnym stopniu myśleć po angielsku, co ogranicza chęć tłumaczenia wszystkiego z i na język ojczysty i gwarantuje swobodne komunikowanie się w języku nauczanym.

Z kolei Metoda Bezpośrednia i Audiolingwalna zakładają stymulowanie poprawnej wymowy w języku obcym. Dzieci zapamiętują materiał, który kojarzą z danym ruchem, melodią, sposobem mówienia po wykonaniu tzw. dryli (czyli najróżniejszych, śmiesznych, połączonych z gestem, zmianą głosu czy śpiewem powtórzeń nowych treści językowych.

Metoda dramy, czyli metoda aktywizująca, prowokującą poznanie świata za pomocą działania (naśladowania i zabawy). Dzieci bawią się wymyślonym przedmiotem i odgrywają scenki w wyobrażonych sytuacjach i przestrzeni, np. jesteś bawiącą się małpka, jesteś w ogrodzie i sadzisz roślinki.

O czym warto pamiętać?

Cokolwiek przedstawiamy dziecku musi to być dla niego atrakcyjne, ciekawe i różnorodne bo mózg nie znosi nudy. Aby nowe treści zostały dobrze utrwalone muszą zostać wielokrotnie powtórzone w sposób możliwie angażujący dziecko. Jednocześnie warto zapewnić dziecku strefę bezpieczeństwa czyli odwoływać się do tego, co dziecku jest bliskie, tworzyć atmosferę ciepła i przyjaźni, a także respektować dwa podstawowe prawa dzieci uczących się języków obcych: prawo do ciszy („The Silent Period”) czyli okres ciszy. Tak nazywa się początkowy etap nauki języka obcego, który jest etapem inkubacji, w którym dziecko osłuchuje się z nowym językiem i samo podejmuje decyzję o aktywnym uczestnictwie w zajęciach oraz prawo do błędu (nie krytykować a dużo zachęcać i nagradzać werbalnie próby podejmowane przez dziecko)

Jaka jest rola rodzica i dlaczego jest bezcenna?

Poprzez powtarzanie treści poznanych na zajęciach językowych rodzice wspierają proces utrwalania nowej wiedzy. Kiedy chwalą i poświęcają swój czas na powtórzenie wierszyka czy odśpiewanie piosenki motywują dziecko i utrwalają w przekonaniu, że jest ważne i bystre.